رزوه شیارهایی است که باعث می‌شود شما بتوانید قطعات مختلف را با ابزارهایی چون پیچ به یکدیگر متصل کنید. از کاربردهای رزوه در صنعت می‌توان ساعت‌ها صحبت کرد، اما راه‌حل ایجاد کردن آن روی قطعات چیست؟
قلاویز کاری به فرایندی گفته می‌شود که در طی آن شما می‌توانید روی قطعات مختلف رزوه ایجاد کنید. این رزوه‌زنی به‌دو صورت دستی و ماشینی انجام می‌شود که در این محتوا به بررسی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت. اگر شما نیز در این زمینه نیازمند راهنمایی هستید، همراه ما باشید.
قلاویز کاری چگونه انجام می‌شود؟
قلاویز کاری نوعی تراشکاری است که داخل حفره‌ای از قطعه را می‌تراشد. این تراش به‌صورت شیارهایی با شیب ثابت است که به آن‌ها رزوه می‌گویند. شیارهای داخل حفره با استفاده از ابزاری به نام قلاویز ایجاد می‌شوند.
این ابزار به‌صورت استوانه‌ای شکل داخل حفره دوران کرده و شیارهایی را به‌صورت منظم تراش می‌دهد. قلاویز را معمولا در جهتی خاص می‌چرخانند تا شیارها در آن جهت شیب داشته باشند. برای خروج قلاویز از قطعه نیز آن را در جهت مخالف می‌چرخانند.
آشنایی با ابزار قلاویز
قلاویزها ابزارهای استوانه‌ای شکل هستند که برای ایجاد رزوه در قطعه ماده استفاده می‌شوند. آن‌ها را به دو صورت دستی و ماشینی استفاده میکنند. قلاویز در نگاهی اول از ساقه‌ای فولادی تشکیل شده است.
بدنه اصلی قلاویز دندانه‌هایی ریز دارد که همین دندانه‌ها داخل قطعه را می‌تراشند و ایجاد رزوه میکنند. همچنین بدنه قلاویز شیارهایی عمود بر دندانه‌ها نیز دارد. در واقع این شیارها مانند درب خروج عمل میکنند.
زمانی که دندانه‌های قلاویز در حال تراشیدن داخل حفره قطعه هستند، براده‌هایی را ایجاد میکنند. اگر این براده‌ها از داخل حفره خارج نشوند موجب گیر کردن قلاویز و شسکت آن می‌شوند. این شیارها وظیفه خروج براده‌ها را برعهده دارند. در واقع براده‌ها در هنگام قلاویز کاری از طریق این شیارها از قطعه بیرون می‌آیند.
قسمت انتهایی قلاویز نیز حالت چهار ضلعی دارد که به منظور قرار گرفتن در فشنگی، سه نظام یا آچار است. توجه داشته باشید که همیشه دندانه‌های قلاویز از کمترین حالت شروع می‌شوند که در هنگام ایجاد رزوه در قطعه گیر نکنند یا باعث شکست قطعه و ابزار نشود.
بررسی قلاویز کاری به‌صورت دستی و ماشینی
به‌صورت‌کلی قلاویز کاری یکی از فرایند‌های تراشکاری به‌حساب می‌آید. قلاویز ابزاری است که می‌توانید با آن روی هر سطحی مانند مهره‌ها رزوه ایجاد کنید. همچنین این فرایند به دو صورت ماشینی و دستی انجام می‌شود که در ادامه با هر کدام از آن‌ها آشنا خواهیم شد.
قلاویز کاری دستی
قلاویز کاری دستی یکی از انواع رزوه‌زنی است که به‌صورت مراحل سه‌تایی انجام می‌شود. در واقع در این شکل از قلاویز کاری ما قلاویز پیش رو ، قلاویز میان رو و قلاویز پس رو را داریم. تمامی این مراحل برای تکمیل فرایند رزوه‌زنی انجام می‌شوند تا در نهایت رزوه باکیفیتی داشته باشیم.
فرایند رزوه‌زنی دستی ابتدا با ایجاد سوراخی توسط دریل شروع می‌شود. اپراتور قلاویزکار قطر سوراخ مورد نیاز و میزان فرورفتگی آن را سنجیده و بر طبق آن سوراخی را ایجاد می‌کند. سپس از قلاویز پیش رو برای شکل دهی به رزوه‌های داخل سوراخ استفاده خواهد کرد.
در این مرحله رزوه‌ها شکل پایه‌ای دارند و هنوز برای ایجاد عمق رزوه‌ها نیازمند تراش بیشتری هستیم. برای این کار از قلاویز میان رو استفاده خواهیم کرد. در واقع در مرحله دوم با استفاده از قلاویز میان رو عمق رزوه‌ها را زیاد کرده و آن را به شکلی نهایی خواهیم رساند.
مرحله بعد از قلاویز پس رو استفاده می‌کنیم. این قلاویز در واقع برای تمیزکاری و خارج کردن براده‌های تراش استفاده می‌شود. پس از این مرحله رزوه شما کاملا قابل استفاده خواهد بود. توجه داشته باشید که به قلاویز کاری دستی، قلاویز سه‌تایی نیز گفته می‌شود.
قلاویز کاری با استفاده از ماشین
روش دیگری که می‌توانید با استفاده از آن روی هر سطحی رزوه ایجاد کنید، استفاده از ماشین است. در واقع رزوه‌زنی با استفاده از ماشین بسیار راحت‌تر از رزوه‌زنی با دست به‌شمار می‌آید؛ چراکه در یک مرحله انجام می‌شود.
قلاویز‌های ماشینی دارای شکل منحصربه‌فرد و شیارهای مستقیم و مارپیچ هستند. این قلاویزها روی سه نظام مته نصب شده و با حرکت دورانی خود داخل قطعه ایجاد رزوه میکنند. قلاویز ماشینی مانند استوانه‌ای بلند است که در دو طرف آن می‌توانید زبانه‌‌هایی را مشاهده کنید.
نکات مهم در هنگام قلاویز کاری
قلاویز کاری فرایندی است که به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. اگر رزوه شما به درستی ایجاد نشده باشد و دارای نقص باشد، دیگر نمی‌توانید قطعه را به حالت قبل برگردانید. پس مهم است که در هنگام رزوه‌زنی نکاتی را مدنظر داشته باشید. این نکات به شرح زیر است:
- براده‌های قلاویز کاری را هر چند وقت یکبار خارج کنید. این براده‌ها می‌توانند باعث گیر کردن قلاویز در قطعه شوند. اگر قلاویز شما در قطعه گیر کند با کوچکترین فشاری امکان کج شدن یا شکست آن وجود دارد.
- برای آن که براده‌های قلاویز کاری زیاد نشود، هر از چند گاهی قلاویز خود را در خلاف جهت همیشگی بچرخانید. در رزوه‌زنی به‌صورت ماشینی می‌توانید از دکمه معکوس روی دستگاه استفاده کنید.
- در هنگام رزوه‌زنی از وارد کردن نیروی زیاد به دستگاه، قلاویز یا قطعه خودداری کنید. این کار ممکن است باعث بهم ریختگی رزوه‌های شما شود. همچنین نیروی زیاد موجب شکست قلاویز یا قطعه کار شما خواهد شد.
- برای رزوه‌زنی قطعات فولادی بهتر است ابتدا ابزار خود را روغن‌کاری کنید. این کار از اصطکاک بیش از حد قطعات روی یکدیگر جلوگیری خواهد کرد و فرایند رزوه‌زنی را سهل‌تر می‌کند.
- توجه داشته باشید که برای قطعات کوچک چدنی یا برنجی نیازی به روغن‌کاری ندارید.
- برای رزوه‌زنی قطعات آلومینیومی استفاده از نفت به جای روغن توصیه می‌شود.
- در هنگام استفاده از قلاویز دستی حتما ترتیب مراحل را رعایت کنید.
قلاویز کاری ماشینی و دستی و تفاوت‌های آن
رزوه‌زنی به‌صورت ماشینی و دستی تفاوت‌هایی دارد که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. اولین و مهم‌ترین تفاوت میان این دو در سرعت فرایند رزوه‌زنی قابل مشاهده است. با استفاده از ماشین شما می‌توانید در زمان بسیاری کوتاهی روی هر سطحی رزوه ایجاد بکنید، اما با دست چنین امکانی وجود ندارد.
همانطور که گفتیم رزوه‌زنی با استفاده از دست دارای سه مرحله است ولی با ماشین شما می‌توانید کل فرایند را در یک مرحله انجام دهید. به‌همین‌علت رزوه‌زنی با دست احتمال اشتباه بالاتری دارد. در واقع استفاده از ماشین در این فرایند باعث می‌شود که کل عملیات بسیار دقیق‌تر از حالت دستی انجام شود.
تفاوت‌های دیگر رزوه‌زنی با دست و با ماشین را می‌توان در تیراژ بالای محصولات دید. شما می‌توانید با استفاده از ماشین به‌سرعت و تا هر میزان که می‌خواهید فرایند رزوه‌نی انجام دهید، اما این کار توسط دست ممکن نیست.
همچنین استفاده از دست نیازمند توانایی فردی نیز هست. یعنی ممکن است فردی توانایی رزوه‌زنی بالاتر و دقیق‌تری نسبت به فرد دیگری داشته باشد و این باعث تفاوت در رزوه‌های یک قطعه شود. در فرایند رزوه‌زنی ماشینی اینگونه نیست. شما می‌توانید به مقدار دلخواه روی قطعات خود رزوه ایجاد کنید. بدون آنکه کوچکترین تفاوتی با یکدیگر داشته باشند. در واقع قلاویز کاری ماشینی نوع تکامل یافته قلاویز کاری دستی است.
کاربردهای قلاویز کاری به صورت دستی و ماشینی چیست؟
قلاویز کاری کاربردهای فراوانی در صنعت دارد. شما برای اتصال هر قطعه با استفاده از پیچ یا مهره نیازمند این هستید که قطعات رزوه داشته باشند. این رزوه‌ها تنها به وسیله فرایند قلاویز کاری ایجاد خواهند شد.
رزوه‌زنی با استفاده از ماشین بیشتر در صنایع سنگین و پرفشار کاربرد دارد. بسیاری از شرکت‌ها و صنایع بزرگ تیراژهای بالایی از قطعات دارند که نیازمند رزوه هستند. ازاین‌رو رزوه‌زنی با دست در این صنایع اصلا کار منطقی به‌نظر نمی‌آید. همچنین در مواقعی این رزوه‌ها بزرگ هستند و فقط قدرت ماشین می‌تواند همچین رزوه‌هایی را ایجاد کند.
از رزوه‌زنی با دست در قطعات ظریف استفاده می‌شود. همچنین ممکن است در مواقعی قطعه‌ای که نیازمند رزوه است، از مقاومت بالایی برخوردار نباشد. دراین‌صورت قلاویز کاری ماشینی می‌تواند به‌راحتی موجب شکست قطعه شود.
سخن پایانی
قلاویز کاری فرایندی برای ایجاد رزوه روی قطعات است. این فرایند به دو صورت دستی و ماشینی انجام می‌شود. رزوه‌زنی به‌صورت دستی در سه مرحله و رزوه‌زنی به‌صورت ماشینی در یک مرحله به اتمام می‌رسد.
استفاده از دست در رزوه‌زنی برای قطعات ظریف است، اما رزوه‌زنی با ماشین بیشتر در صنایع استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که برای رزوه‌زنی بهتر در هر دو روش باید نکاتی را رعایت کنید، که در محتوا به آن‌ها اشاره کردیم. امیدواریم مطالب فوق برای دوست‌داران صنعت مفید بوده باشد.
برای دیدن و سفارش محصولات یورولوی روی لینک‌های زیر کلیک کنید: